Ministarska deklaracija koju su potpisali ministri Austrije, Hrvatske, Mađarske, Srbije i Slovenije zaduženi za zaštitu životne sredine i zaštitu prirode (Budimpešta, mart 2011.) doprinela je pripremi prekogranične nominacije UNESKO rezervata biosfere "Mura - Drava - Dunav", što predstavlja jedini prekogranični rezervat biosfere koji spaja 5 država. Nacionalna komisija Srbije za saradnju sa UNESKO pri Ministarstvu spoljnih poslova i njen Komitet za UNESKO program Čovek i biosfera podržali su i koordinisali pripremu nominacije za takozvani "Amazon Evrope", zeleni pojas duž Drave, Mure i Dunava, koji predstavlja izuzetno zaštićeno područje povezujući države regiona, njihova prirodna bogatstva i kulturu. Pridruživanje Srbije ovoj pregograničnoj nominaciji predstavlja ključni faktor za povezivanje i uvećanje zaštićenih područja u Evropi i šire, te je nominacija podržana i od svih relevantnih institucija kao što su Svetski fond za prirodu (World Wide Fund), Međunarodna komisija za zaštitu Dunava (ICPDR), Međunarodna unija za prirodu (IUCN), Ramsarska konvencija i Međunarodna organizacija za zaštitu vlažnih područja (Wetland International). Rok za predaju nominacije Mura-Drava-Dunav je 30. septembar o.g, a u UNESKO će biti razmatrana na sednici Komiteta za Čovek i biosferu naredne godine u Parizu. Srbija, za sada, ima samo jedan rezervat biosfere Golija-Studenica (2001.)

Prilog (saopštenje Svetskog fonda za prirodu)

Prekogranični rezervat biosfere Mura-Drava-Dunav: Srbija i EU u zajedničkom prirodnom prostoru

Zajednička inicijativa WWF-a (Svetskog fonda za prirodu) i EuroNatura za očuvanje „Evropskog Amazona", kojom se uspostavlja UNESKO Prekogranični rezervat biosfere „Mura-Drava-Dunav", predstavlja prvo zaštićeno područje u svetu koje deli i kojim zajednički upravlja pet zemalja - Srbija, Hrvatska, Mađarska, Slovenija i Austrija. Ova zajednička „zelena vizija" ostvariće se uspostavljanjem najvećeg evropskog rečnog zaštićenog područja. Uključujući delove od Srbije do Austrije obuhvatiće prostor od 800 000 hektara. UNESKO rezervat biosfere „Mura-Drava-Dunav" predstavlja simbol regionalne saradnje i održivog razvoja i odličan je primer inicijative koja spaja zaštitu biodiverziteta i uzajamno razumevanje naroda sa istoka i zapada.

Oblast oko reka Mure, Drave i Dunava dom su najbrojnijoj populaciji orla belorepana u Evropi i drugih ugroženih vrsta kao što su mala čigra, crna roda, dabar i vidra. Ovde je i poslednje utočište za skoro istrebljenu ribu sim, ali i za godišnje migracije više od 250 hiljada ptica. Rečni ekosistem je od vitalnog značaja za ljude koji tamo žive – omugaćava im pijaću vodu i prirodnu zaštitu od poplava, osigurava povoljne uslove za podzemne vode i samoprečišćavanje voda. Ovo je od suštinske važnosti za pijaću vodu, održivo šumarstvo, zemljoradnju i ribolov.

Mreža od 13 zaštićenih područja duž ovih reka naglašava njihovu ekološku važnost uključujući i svetski poznati Park prirode „Kopački rit" na ušću Drave i Dunava, Regionalni park „Mura-Drava" u Hrvatskoj, Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje" u Srbiji te Nacionalni park „Dunav-Drava" u Mađarskoj, kao i Natura 2000 područja u Sloveniji i Austriji.

Srbija u „Evropskom Amazonu"

U okviru „Evropskog Amazona" u Srbiji se nalaze četri zaštićena područja, među kojima je izuzetno vredan Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje". Među najznačajnijim retkim vrstama životinja ovog područja ističu se orao belorepan, crna roda, patka njorka, divlja mačka, vidra, jazavac, kao i najveća populacija evropskog jelena u Srbiji.

Veliko plavno područje na severozapadu Vojvodine, koje će postati deo prekograničnog rezervata biosfere „Mura-Drava-Dunav", predstavlja jednu od najočuvanijih ritsko-močvarnih celina na toku Dunava kroz Srbiju. Ovaj zadivljujući rečni predeo područje je izuzetne biološke raznovrsnosti i centar retkih prirodnih staništa kao što su velike plavne šume, rečne ade, šljunkovite i peščane obale, rečni rukavci i mrtvaje. Pored toga, odlikuje se kulturnom baštinom koja je dokaz žive prošlosti brojnih naroda i kultura.

Stvaranje rezervata - „korak po korak"

Inicijativa za zaštitu ovih jedinstvenih reka i plavnih područja, koja se često zbog svog bogatog biodiverziteta nazivaju Evropski Amazon, ima dugu istoriju. Od 1993. godine, WWF, EuroNatur i lokalne NVO vodile su kampanje protiv regulacije reke, vađenja šljunka i peska, izgradnje brana i drugih destruktivnih mera u donjim tokovima Mure, Drave i Dunava. Istovremeno, povećavao se broj projekata restauracije reka i radilo se na ojačanju podrške državnih institucija pojedinih zemalja. Tokom poslednjih 15 godina, vlade svih pet zemalja uspostavile su 13 zaštićenih područja duž svojih delova ovih reka i na taj način uspostavile osnov prekogranične zaštite koja se odigravala korak po korak.

Hrvatska i Mađarska su 2009. potpisale bilateralni sporazum, a 2011. usledila je i Zajednička deklaracija koju su potpisali ministri nadležni za životnu sredinu i zaštitu prirode iz svih pet zemalja. Deklaracijom se osniva rezervat biosfere sa ciljem zaštite životne sredine i prekogranične saradnje. U julu 2012. godine UNESKO MAB Komitet u Parizu zvanično je odobrio hrvatsko-mađarski deo rezervata biosfere Mura-Drava-Dunav. Od tada, 80 odsto teritorije budućeg pentalateralne rečne oblasti veličine 800 hiljada hektara, nalazi se pod međunarodnom zaštitom.

Srbija će poslati nominaciju UNESKO MAB sekretarijatu u Parizu do kraja septembra 2013. godine. Područje koje je nominovano je izuzetno veliko i predstavljaće najveće zaštićeno područje u našoj zemlji. Takođe, pored delte Dunava, ono je drugo najvažnije plavno područje u slivu Dunava.

Celokupna inicijativa takođe je deo EU Regionalne strategije o Dunavu, što predstavlja osnovu za buduće EU finansiranje.

Promena načina upravljanja rekama

• Prelaz sa tradicionalnog upravljanja rekama u moderno i ekološko;
• Zaustavljanje kanalisanja reka i daljeg vađenja šljunka i peska iz korita reka;
• Obnavljanje uništenih delova rečnih korita;
• Zaustavljanje naglih oscilacija nivoa vode na zadnjoj brani na Dravi kod Donje Dubrave;
• Zaustavljanje bilo kakvih daljih planova za izgradnju novih hidroelektrana na području Prekograničnog rezervata biosfere „Mura-Drava-Dunav".

WWF - Svetski fond za prirodu

WWF je jedna od najvećih, širom sveta priznatih, nezavisnih organizacija, koja se bavi zaštitom prirode i ima skoro 5 miliona pristalica i aktivnu globalnu mrežu u više od 100 zemalja. Misija WWF-a je da zaustavi uništavanje životne sredine i da stvori budućnost u kojoj ljudi žive u skladu sa prirodom putem očuvanja svetske biološke raznovrsnosti, održivog korišćenje prirodnih resursa i smanjenja zagađenja i preterane potrošnje.

Dodatne informacije: www.panda.org/serbia